Obsadzone roślinami i wyposażone w czujniki do pomiarów jakości powietrza, temperatury, a nawet natężenia dźwięku – takie rozwiązania zastosowano w czterech nowych zielonych przystankach, powstałych w Katowicach w ramach międzynarodowego projektu UPSURGE. Miasto otrzymało na realizację tego projektu 1,5 mln zł. Głównym założeniem wspólnych działań miast, instytucji naukowych oraz organizacji pozarządowych z 13 europejskich krajów działających w ramach projektu jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i prowadzenie badań z innymi miastami i jednostkami naukowymi.
– Ostatnie ulewne deszcze pokazują, jak istotne w funkcjonowaniu miasta jest wprowadzanie różnego rodzaju rozwiązań łagodzących negatywne skutki zmian klimatycznych. W ostatnich latach w Katowicach wybudowaliśmy 27 zbiorników retencyjnych, których łączna pojemność to 11 mln litrów, ale w mniejszej skali montujemy też zbiorniki na deszczówkę przy budynkach miejskich. Wprowadzamy zieleń w przestrzeń śródmieścia – tak było z nasadzeniami na al. Korfantego, ul. Dworcowej czy ul. Warszawskiej. Realizujemy też szereg mniejszych zadań, chociażby za pośrednictwem Zielonego Budżetu, do którego w tym roku mieszkańcy zgłosili ponad 230 pomysłów – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Dzięki zwiększaniu powierzchni zieleni zyskujemy cień w upalne dni, lepszą jakość powietrza oraz naturalną ochronę przed hałasem – dodaje prezydent.
Zielone przystanki powstały w Katowicach w ramach międzynarodowego projektu UPSURGE. W projekcie oprócz Katowic biorą udział również: Belfast, Breda, Budapeszt, Maribor, a także instytucje naukowe, firmy i organizacje pozarządowe z 13 krajów Europy. Celem tego przedsięwzięcia jest dostarczenie modelowych, zrównoważonych rozwiązań inspirowanych przyrodą, które mają przeciwdziałać niekorzystnym zmianom klimatu. Oprócz czterech zielonych przystanków autobusowych powstała także wydzielona oaza zieleni na Rynku.
– Projekt jest dla nas bardzo istotnym działaniem ze względów ekologicznych. Dzięki korzystaniu z rozwiązań naturalnych chcemy poprawić jakość życia mieszkanek i mieszkańców oraz sprawić, że przestrzeń wokół nich będzie bardziej przyjazna. Większa liczba roślin na przystankach podoba się wizualnie, ale przede wszystkim poprawia jakość powietrza i pozwala na zmniejszenie temperatury. Uczestnictwo w tym międzynarodowym projekcie to dla naszego miasta duże wyróżnienie. Dzięki niemu możemy podkreślić naszą rolę lidera zrównoważonego rozwoju w regionie, a także pokazać, że szukamy innowacyjnych i skutecznych rozwiązań współczesnych wyzwań – podkreśla Magdalena Biela, zastępca dyrektora Zakładu Zieleni Miejskiej.
W tworzeniu projektu czynnie uczestniczyli mieszkanki i mieszkańcy. Dla każdej z wybranych lokalizacji odbyły się z nimi po trzy spotkania. Pierwsze miało charakter koncepcyjny, na drugim przedstawiano plany i omawiano poprawki, a na trzecim finalne ustalenia i projekty.
Lokalizacje zielonych przystanków
Miejsca instalacji innowacyjnych przystanków wybrano na podstawie wcześniejszych obserwacji i pomiarów temperatury. We wszystkich z nich termometry w upalne dni wskazywały ponadprzeciętne wartości. Takie obszary to tzw. „miejskie wyspy ciepła”. Zielonymi stały się przystanki: Ochojec Szpital, Katowice Jagiellońska oraz dwa punkty przy ul. Chorzowskiej – Dąb Kościół i Park Śląski Ogród Zoologiczny. Miniskwer wzbogacił przestrzeń przed byłą siedzibą Muzeum Śląskiego przy katowickim Rynku.
Nieprzypadkowy dobór roślin
Do projektu wybrano mieszany zestaw gatunków – zarówno tych występujących w siedliskach naturalnych i poprzemysłowych typowych dla Katowic, jak i roślin ozdobnych stosowanych w obszarach zieleni publicznej. Wychwytują one zanieczyszczenia, wykazują mniejsze zapotrzebowanie m.in. na pielęgnację i wodę, a także większą tolerancję na trudne warunki miejskie oraz sól, dzięki czemu generują mniejsze koszty utrzymania. Wśród zasadzonych roślin można wymienić m.in. grab pospolity, sosnę kosodrzewinę czy piwonię ogrodową.
Przystanki, które mierzą i analizują
W każdej z inwestycji zamontowano specjalistyczne czujniki umożliwiające bieżące monitorowanie jakości powietrza w tych miejscach. Dane zebrane w ramach projektu UPSURGE posłużą do opracowania skutecznych rozwiązań ograniczających zanieczyszczenie powietrza, a tym samym – poprawiających jakość życia mieszkanek i mieszkańców Katowic.
Na przystankach w Ochojcu i na ul. Jagiellońskiej urządzenia mierzą jakość powietrza – temperaturę, wilgotność oraz jego skład, badają również natężenie hałasu. Na Rynku i na przystankach przy ul. Chorzowskiej znajdują się dodatkowo także stacje pogodowe, które wyświetlają prędkość wiatru, ciśnienia, opadów i promieniowania.
Projekt UPSURGE „Wzmocnienie wdrażania w miastach rozwiązań opartych na przyrodzie w ramach utworzonego Europejskiego Przewodnika Odnowy Miejskiej” jest współfinansowany z programu Horyzont 2020, nr umowy grantowej 101003818. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej upsurge-project.eu. Łączny koszt realizacji inwestycji wyniósł prawie 2 mln zł, z czego 1,5 mln zł pochodziło z dofinansowania unijnego.
Opracowanie: Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice